Każdego roku odnotowuje się w Polsce około 80 tysięcy nowych udarów. Oznacza to, że w naszym kraju co 6,5 minuty ktoś doznaje udaru i niestety z tej liczby aż 30 tysięcy przypadków kończy się zgonami.

Większość osób ma ponad 65 lat, jednak udar coraz częściej dotyka również młodych. Co istotne, choroba stanowi bardzo istotny problem nie tylko medyczny, ale również społeczny. Jest już główną przyczyną niepełnosprawności u osób po 40. roku życia.

Co to jest udar mózgu?

Udar mózgu to jedno z zaburzeń neurologicznych, które powstaje na skutek nagłego odcięcia dopływu krwi do mózgu. Funkcją krwi jest m.in. transport niezbędnych składników odżywczych i tlenu do naszego całego organizmu, między innymi do mózgu. Bez tego komórki mózgowe narażone są na uszkodzenia lub zniszczenia, a ich funkcje są upośledzone.

Pamiętajmy też, że mózg kontroluje wszystko, co robi nasz organizm. Dlatego udar ma wpływ na każdą jego funkcję. W związku z tym, jeśli udar dotyczy części mózgu, która odpowiada za prawą nogę, to następstwem może być jej osłabienie lub drętwienie. Kolejno w konsekwencji niemożność prawidłowego działania. Niewątpliwie jest to częsta i ciężka choroba, której skutki mogą zburzyć życie chorego. Udar mózgu występuje na całym świecie i dotyczy milionów osób. 

Objawy udaru

Bardzo ważna jest świadomość, że im szybciej osoba z udarem otrzyma pomoc, tym będzie lepszy będzie wynik jej leczenia i efektywność udzielonego wsparcia.

W udarze liczy się przede wszystkim czas, stąd każda minuta jest ważna. Najczęstsze objawy występują pojedynczo lub łącznie:

• paraliż ciała;
• drętwienie, utrata czucia lub osłabienie kończyn, szczególnie po jednej stronie ciała, asymetria twarzy;
• problemy z poruszaniem się, utrata równowagi i koordynacji ruchu;
• problemy z mową, doborem słów lub trudnościami w ich rozumieniu;
• zaburzenia widzenia – problemy z widzeniem jednoocznym lub obuocznym, zamazany obraz, podwójne widzenie, zaburzenia pola widzenia;
• zmieszanie, dezorientacja czasowo-przestrzenną;
• zawroty głowy, nagły i silny ból głowy z nieznanej przyczyny;
• trudności w wykonywaniu codziennych czynności, które wcześniej nie sprawiały nam żadnego problemu;
• zaburzenia pamięci, szczególnie tej tzw. świeżej.

Istotne, by nigdy nie lekceważyć żadnego z tych sygnałów. Pamiętaj, że to właśnie one mogą świadczyć o wystąpieniu udaru. Działaj natychmiast i reaguj, ponieważ czas jest kluczowy.

Czas jest jednym z czynników decydujących o możliwości zastosowania właściwego leczenia. 

Rodzaje udaru

Nagłe niedokrwienie jakiegoś obszaru mózgu, może być wywołane dwoma czynnikami – niedokrwieniem lub wręcz odwrotnie – zalaniem krwią. Właśnie te dwa mechanizmy decydują o wyróżnieniu dwóch typów udaru: 

• Udar niedokrwienny (dotyczy ok. 85% przypadków pacjentów);

• Udar krwotoczny (ok. 15% przypadków) powszechnie nazywany wylewem.

Jak ograniczyć ryzyko wystąpienia udaru?

Warto wiedzieć, że do czynników wpływających na ryzyko wystąpienia udaru mózgu zaliczamy te, które nie podlegają modyfikacji oraz takie, które zależą od naszych działań profilaktycznych. Te ostatnie dzielimy na działania medyczne, jak i pozamedyczne:

Modyfikacja stylu życia poprzez:

• zwiększenie aktywności fizycznej;
• zdrowa, zbilansowana dieta;
• należy dążyć do zmniejszenia lub zlikwidowania otyłości;
• osiągnięcie prawidłowej masy ciała;
• ograniczenie spożycia alkoholu;
• rzucenie palenia papierosów;
• unikanie stresu.

Działania farmakologiczne:

• kontrola i utrzymywanie docelowych wartości ciśnienia tętniczego poniżej 140/90 mm Hg;
• migotanie przedsionków jest najczęstszą przyczyną udarów kardiogennych. Dlatego tak ważna jest ocena pacjentów kwalifikujących się do leczenia przeciwkrzepliwego;
• cukrzyca generuje wiele współistniejących czynników ryzyka. Pamiętajmy więc jaką wartość w jej przypadku ma ścisła kontrola glikemii i intensywne leczenie;
• obniżenie poziomu cholesterol LDL nazywanego potocznie „złym cholesterolem”, co może zapobiegać powstawaniu miażdżycy;
• nie bez znaczenia jest także hipercholesterolemia – w jej przypadku bardzo ważne jest obniżanie poziomu cholesterolu LDL we krwi chorego poprzez terapię statynami czy inhibitorami PCSK9;
• ważna jest również kompleksowa diagnostyka kardiologiczna oraz skuteczna profilaktyka chorób sercowo-naczyniowych;
• przestrzeganie zaleceń lekarskich i właściwe przyjmowanie wskazanych leków.

Osoby dotknięte udarem mózgu wymagają stwardnienie rozsiane, rehabilitacji i opieki. Reasumując, choroba jest nie tylko problemem medycznym i społecznym, ale również ekonomicznym. Pamiętajmy, że generuje koszty leczenia, a także niepełnosprawność zawodową chorych po udarze. 

Poznaj historię Darii, która przeszła udar przed ukończeniem 30. r.ż.

Teraz kiedy moje całe życie tak się zmieniło, kiedy nic już nie będzie tak jak kiedyś, dałabym wszystko by cofnąć czas. Dlatego proszę, nie zmarnuj swojej szansy na zdrowe i sprawne jutro.

---

ŹRÓDŁO: Tekst powstał na podstawie poniższych materiałów:

• Roman Mazur, Małgorzata Świerkocka-Miastkowska; Choroby Serca i Naczyń 2005, tom 2, nr 2, 84–87;
• Agnieszka Strepikowska, Adam Buciński; Udar mózgu – czynniki ryzyka i profilaktyka 2009, tom 65, nr 1, 46-50;
• Opracowanie merytoryczne dr Dorota Bieńkowska, Informator „Co to jest udar mózgu?”