Dieta

Woda – niezbędny składnik diety

Ostatnio bardzo popularne stało się korzystanie z aplikacji (Water Daily, Waterbalance, Water Your Body, Water Tracker Daily, My Water Balance) przypominających o konieczności picia wody oraz wzajemne mobilizowanie się do dbania o ten zdrowy nawyk. Główne hasło przyświecające tym akcjom jest proste – woda jest niezbędna dla naszego organizmu i zdrowia. Ale czy naprawdę wiecie, dlaczego jest tak ważna?

Woda stanowi 60-70 proc. masy naszego ciała, około 75 proc. masy dziecka, a w przypadku noworodka jeszcze więcej.

Wszystkie nasze organy składają się głównie z wody:

  • mózg to w 75% woda;
  • mięśnie (a w tym serce) to 75% woda;
  • krew to w 83% woda;
  • płuca to w 90% woda;
  • nasza skóra to w 64% woda;
  • i tu chyba największe zaskoczenie: kości to w 30% woda!

Według mgr inż. Sylwii Gugała-Mirosz z Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej Instytutu Żywności i Żywienia (NCEŻ IŻŻ) – Woda to naturalne środowisko dla przebiegu różnych reakcji chemicznych oraz wszelkich procesów życiowych zachodzących w komórkach naszego organizmu. Jej zasługą jest to, że niezwykle ważne funkcje biologiczne, fizjologiczne i chemicznie przebiegają prawidłowo. 

Woda pomaga w efektywnym funkcjonowaniu prawie każdej części ludzkiego ciała

  • pomaga pozbyć się toksyn z naszego organizmu. Oczyszcza go ze szkodliwych produktów przemiany materii (mocz i pot);
  • transportuje składniki odżywcze i tlen do wszystkich komórek ciała;
  • jest potrzebna do oddychania;
  • reguluje odpowiednią temperaturę ciała;
  • nawilża np. skórę, stawy, gałki oczne, rdzeń kręgowy czy płód w trakcie ciąży;
  • utrzymuje prawidłowe ciśnienie i objętość krwi;
  • pomaga utrzymać prawidłowe funkcjonowanie nerek, jelit;
  • jest niezbędna w funkcjonowaniu mózgu, wpływa na pamięć i koncentrację.

Warto pamiętać, że jeszcze więcej wody potrzebujemy:

  • podczas wysokich temperatur, a o takie ostatnio wcale nietrudno – nawet w naszym kraju;
  • kiedy jesteśmy aktywni fizycznie. Siłownia, jazda na rowerze, joga, wysiłek na działce, różne rodzaje aktywności wpływają na nasze zwiększone zapotrzebowanie na wodę;
  • w momencie kiedy chorujemy, mamy gorączkę;
  • podczas biegunki czy wymiotów.

Kiedy nasz organizm jest odwodniony i domaga się nawodnienia, daje różne sygnały:

  • ból głowy i zawroty;
  • zmęczenie i utrata koncentracji;
  • spowolnione reakcje;
  • wysuszone gardło, popękane usta;
  • wysuszona skóra.

Pamiętajcie jednak, że bardzo ważne jest by nie doprowadzać do odwodnienia organizmu, bo generuje to większe ryzyko wystąpienia poważniejszych problemów, takich jak zaparcia, infekcje dróg moczowych i kamicy nerkowa. Wówczas ciemny kolor moczu alarmuje o konieczności nawodnienia.

Starajmy się pić wodę regularnie w ciągu dnia, około 1-2 litrów dziennie w zależności od indywidualnych potrzeb naszego organizmu. Przede wszystkim bierzmy pod uwagę takie czynniki jak: nasza waga, poziom aktywności, pogodę, nasze dolegliwości zdrowotne.

Woda z kranu czy z butelki?

Po pierwsze, bardzo wiele wód butelkowanych charakteryzuje się właściwościami porównywalnymi do wody z kranu.

Po drugie, obecnie jakość „kranówki” plasuje się na poziomie wód określanych jako źródlane. Żeby jednak stale pić wodę z kranu, trzeba być pewnym jej pochodzenia i tu pojawia się wiele wątpliwości. Wodociągi odpowiadają bowiem za stan swojej infrastruktury, ale nie za stan rur w budynkach wielorodzinnych czy prywatnych – natrafiłam na głos dr Lidii Kłos z Uniwersytetu Szczecińskiego.

Po trzecie, woda butelkowana może mieć pewną przewagę, ale tylko wówczas kiedy dostarcza organizmowi więcej składników odżywczych. Tu najlepiej wypadają naturalne wody mineralne. Dlatego tak ważne jest czytanie etykiet butelek z wodą i dopasowywanie zawartości tych składników do zapotrzebowania swojego organizmu. Podaje się, że na co dzień warto wybierać wody nisko- lub średniozmineralizowane, o zrównoważonym składzie mineralnym.

Po czwarte, Woda mineralna powinna mieć określony przez Państwowy Zakład Higieny (PZH) skład. Za wodę mineralną uważamy taką, która zawiera przynajmniej 1000 mg składników mineralnych na litr. Popularne wody butelkowane rzadko przekraczają poziom mineralizacji 500 mg na litr, woda z kranu mieści się w granicach 350–550 mg/l (dane PZH) – ponownie głos eksperta dr Lidii Kłos z Uniwersytetu Szczecińskiego.

Po piąte, często i słusznie przywoływany jest argument redukcji plastikowych odpadów, a butelki bez wątpienia stanowią przewagę w tej grupie śmieci. Dlatego zanim wyjdziecie ze sklepu przekonani, że kupiliście wodę lepszą od „kranówki” – zastanówcie się nad tym dwa razy.

Z mojej perspektywy, jeśli chodzi o wodę z kranu, to nie jestem w stanie odpowiedzieć na to pytanie jednoznacznie, bo co miasto to inny smak i jakość wody. Ja na przykład smak tej swojej warszawskiej nie jestem w stanie zaakceptować (ratuję się miętą i cytryną). Słyszałam jednak, że górska kranówka to jedna z najlepszych w Polsce. Znalazłam też ciekawy artykuł, który Wam polecam: Czy można pić wodę z kranu?


Podsumowując, oczywiście regularne picie wody jest dobre dla organizmu. Najważniejsze jednak, by myśleć o wodzie w kategoriach niezbędnego składnika odżywczego, którego na co dzień potrzebuje nasz organizm. Warto więc wyrobić sobie zdrowy nawyk jej picia i przypominać o nim dzieciom i osobom starszym. Troska o seniorów jest szczególnie wskazana, bo nie odczuwają oni już pragnienia w takim samym stopniu, jak wtedy, gdy byli młodsi. Jednocześnie często są na lekach moczopędnych, które mogą powodować utratę płynów.

MIT. Napoje zawierające kofeinę odwadniają. Na przykład kawa czy herbata ma działanie moczopędne nie większe niż woda, więc nie odwadnia. 

FAKT. Woda wchodzi w skład wielu produktów spożywczych: znajdziecie ją w warzywach i owocach, ale także w produktach suchych.

PRAWDA. Wodę należy pić małymi łykami, stopniowo przez cały dzień a często.

FAKT. Woda to lepszy wybór niż napoje słodzone cukrem. Dzięki temu nie generuje ryzyka wystąpienia m.in. stanów zapalnych, otyłości, cukrzycy typu 2 i próchnicy zębów.

MIT. Woda gazowana jest niezdrowa. Prawdą jest jednak, że należy pić ją z umiarem i powoli. Nie jest ona natomiast wskazana na przykład dla osób z problemami gastrycznymi czy cierpiącymi na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POCHP), a także dla małych dzieci.

PRAWDA. Wodę można przedawkować. Do takich sytuacji dochodzi w momencie, kiedy dostarczymy jej duże ilości w dość krótkim czasie. Na takie sytuacje powinni uważać szczególnie sportowcy.

Jeśli chodzi o picie wody przez dzieci – pierwsze dane dotyczące prawidłowego żywienia na jakie natrafiłam, to wyniki badania PITNUTS (2016 r.). I tu Was zmartwię, bo w tej kwestii nie ma optymistycznych wiadomości: „Przewlekłe choroby niezakaźne, w tym nadwaga i otyłość stanowią poważne wyzwanie dla zdrowia publicznego. Zgodnie z wynikami badania ok. 10% dzieci w wieku 1-3 lat ma nadwagę̨/otyłość, a dodatkowe 18,4% jest zagrożone nadmierną masą ciała.”

Badanie to pokazało, że niestety rodzice nie potrafią prawidłowo odżywiać dzieci w wieku 5-36 miesięcy. Co za tym idzie, póżniej przekłada się to na edukację starszych dzieci i młodzieży i braki w wykształceniu zdrowych nawyków. 

Co woda ma wspólnego z otyłością u dzieci?

Przede wszystkim woda wpisuje się w szeroki temat optymalnego postępowania żywieniowego. Warto podkreślić, że jest niezbędna dla zdrowia dziecka i powinna stanowić przewagę w ilości pobieranych przez nie płynów. 

I tu dochodzimy do związku a raczej jego braku wody z otyłością. Niestety z kolejnych badań przeprowadzonych przez American Academy of Pediatrics wynika, że spożycie napojów słodzonych na przestrzeni 30 lat wzrosło o 300%, a opakowania, w których są one sprzedawane zwiększyły swoją objętość aż 3-krotnie. Tymczasem słodkie napoje dostarczają do całodziennej porcji energii 40% więcej kalorii i stanowią ponad 50% cukru w diecie dzieci. Idąc tym tropem – porcja słodzonego napoju (150kcal) w codziennej diecie, w przestrzeni roku może spowodować wzrost masy ciała dziecka nawet o 6,75 kg! – na podstawie http://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf

Dlatego pediatrzy na całym świecie apelują i zachęcają, by rodzicie ograniczyli podawanie swoim dzieciom dużej ilość soków owocowych i unikali słodkich napojów, a zamiast tego wybierali wodę, warzywa i owoce. Dzieci, które od najmłodszych lat piją mleko a potem głównie wodę, wraz z wiekiem kontynuują ten zdrowy nawyk.

Preferencje żywieniowe dziecka kształtowane są od jego najmłodszych lat.

A młodzież?

Zostawię Wam tu tylko krótką informację: napoje energetyzujące są coraz chętniej wybierane przez tą grupę młodych ludzi. Z badań wynika, że 67% nastolatków spożywa napoje energetyczne, w tym 16% dość często. 

Ile wody powinny pić dzieci?

W 2017 r. zalecenia dotyczące wody opublikował Instytut Żywności i Żywienia pod redakcją prof. Mirosława Jarosza i to m.in. na ich podstawie chciałabym przedstawić Wam kilka istotnych kwestii:

  • dzieci do 6 m.ż. karmione piersią/mlekiem modyfikowanym nie potrzebują dodatkowej ilości wody, ponieważ mleko matki jest w ponad 80% wodą i dostarcza płynów, których potrzebuje dziecko;
  • dziecko w drugim półroczu swojego życia potrzebuje 800-1000 ml wody, zaś w wieku 1-3 lat – 1250 ml, ale pamiętajcie, że nadal swoją rolę spełnia tu mleko oraz inne pokarmy i płyny, w tym oczywiście woda;
  • później warto zerknąć na metodę Hollidaya i Segara, która oblicza zapotrzebowanie na wodę zależne głównie od masy ciała dziecka;
  • woda powinna być uniwersalnym napojem gaszącym pragnienie dziecka;
  • jest niezbędna do niezliczonych procesów życiowych w organizmie dziecka, reguluje jego temperaturę i wpływa na funkcjonowanie narządów;
  • picie wystarczającej ilości wody wiąże się ze zdrową masą ciała dzieci, zmniejszonym ryzykiem powstawania ubytków zębowych i poprawą funkcji mózgu u dzieci.

Kryteria wyboru wody dla dzieci:

  • przede wszystkim jej nie dosładzamy! Jeśli chcecie dodać aromatów, użyjcie lepiej listków mięty, bądź wrzućcie kilka owoców.
  • najlepsza jest woda źródlana i naturalne wody mineralne o niskim lub średnim stopniu mineralizacji nisko sodową i nisko siarczanową.

Pamiętajmy, jesteśmy dla dziecka najlepszym przykładem. Nie przekonamy go do zdrowych nawyków, jeśli sami sięgamy wyłącznie po gazowane i słodzone napoje.


ŹRÓDŁA/CYTATY PRZYWOŁANE W POWYŻSZYM ARTYKULE:

  • mgr inż. Sylwia Gugała-Mirosz, https://ncez.pl/abc-zywienia-/zasady-zdrowego-zywienia/woda—dlaczego-tak-wazna– (dostęp 22.07.2020);
  • dr Lidia Kłos, Czy „kranówka” może stać się bezpiecznym substytutem wód butelkowanych?, Lista wydań/nr 47/2 2017;
  • Weker H., Barańska M., Riahi A. Strucińska M., Więch M., Rowicka G., Dyląg H., Klemarczyk W., Bzikowska A., Socha P., Nutrition of infants and young children in Poland – PITNUTS 2016;
  • Natalie D. Muth, MD, MPH, RDN, FAAP, Public Policies to Reduce Sugary Drink Consumption in Children and Adolescents, 2019;
  • redakcja prof. dr hab. n. med. Mirosław Jarosz, Normy żywienia dla populacji Polski 2017 (dostęp 22.07.2020).

Redakcja

Recent Posts

Rak wątrobowokomórkowy nie poczeka na zmiany

Eksperci alarmują, że rak wątrobowokomórkowy nadal pozostaje białą plamą na mapie polskiej onkologii. Co gorsze,…

2 miesiące ago

Potrójnie ujemny rak to nie wyrok. Jak profilaktyka uratowała mi życie

Onkolodzy od lat apelują, że wczesne rozpoznanie choroby nowotworowej jest kluczowym czynnikiem wpływającym na skuteczność…

2 miesiące ago

W moich żyłach płynie oranżada

Czy chemioterapię można nazwać oranżadą? Czy o chorobie nowotworowej, jaką jest chłoniak można powiedzieć, że była/jest…

2 miesiące ago

Życie z dializą po przeszczepie nerki

Najpierw diagnoza choroby autoimmunologicznej, potem problemy z nerkami, w konsekwencji dializy; przeszczep, znowu dializy i…

3 miesiące ago

Nowotwór – choroba genetyczna

Często mówiąc o chorobach genetycznych, zapominamy o jednej z najgroźniejszych jednostek chorobowych naszych czasów -…

4 miesiące ago

Rak jajnika sprawił, że już wiem, dlaczego warto być świadomą pacjentką

Współczesna diagnostyka genetyczna nowotworów pozwala nam wykryć mechanizmy życia komórki i jej podziału, na które…

4 miesiące ago