Czym różni się cukrzyca typu 1 od cukrzycy tym 2? Na czym polega konieczność insulinoterapii bądź leczenie lekami doustnymi, prowadzenie samokontroli glikemii, przeliczanie wymienników węglowodanów.
Czy świadomość na temat powikłań w cukrzycy to rzeczywiście wielka rewolucja i wymuszona zmiana funkcjonowania?
Wsparcie najbliższych stanowi kluczowy element złożonej terapii i zwiększa szansę na akceptację zaistniałej sytuacji przez pacjenta. Dzięki temu cukrzyca może, ale nie musi być życiową tragedią. Zapraszam Was do rozmowy z Jurkiem Magierą, autorem bloga mojacukrzyca.org. który od dzieciństwa choruje na cukrzycę.
Jurku, zacznijmy od zupełnych podstaw: czym różni się cukrzyca typu 1 od cukrzycy typu 2? To główne typy, ale wyróżniamy jeszcze inne, prawda?
Cukrzyca typu 1 i cukrzyca typu 2 to tak naprawdę dwie różne choroby, łączy je tylko zbyt wysoki poziom cukru we krwi. Mechanizm ich powstawania jest różny. Na cukrzycę typu 2 choruje około 90% wszystkich diabetyków. Jest to więc najpopularniejsza forma tej choroby.
Główne typy cukrzycy
- Do leczenia cukrzycy typu 2 używa się najczęściej doustnych leków przeciwcukrzycowych, ale równie istotne jest stosowanie zasad zdrowego żywienia i aktywność fizyczna. Te elementy są kluczowe w przebiegu choroby i utrzymaniu dobrej kondycji zdrowotnej przez cały czas jej trwania.
Trzustka w tym typie choroby działa, ale wydzielanie insuliny jest upośledzone. Często towarzyszy jej też insulinooporność, przez co insulina wytarzana w trzustce ma problemy z prawidłowym działaniem.
- Zupełnie inaczej jest w przypadku cukrzycy typu 1. Tutaj zazwyczaj początki są dość gwałtowne, a objawy cukrzycy są łatwo namierzalne. Trzustka przestaje całkowicie działać i nie wydziela się już insulina. To około 10% wszystkich przypadków cukrzycy.
Konieczne jest więc podawanie insuliny z zewnątrz, czy to w formie zastrzyków z insuliną, czy też w formie podskórnego podawania insuliny przy pomocy pompy insulinowej.
Kolejne typy
Faktycznie istnieją jeszcze inne typy cukrzycy, ale oczywiście są one mniej powszechne niż te dwa główne.
- Często kobiety w ciąży doświadczają problemów z poziomem cukru w krwi i mówimy wtedy o cukrzycy ciążowej, która na ogół mija po okresie ciąży, ale pacjentka pozostaje w grupie ryzyka cukrzycy typu 2 i musi regularnie kontrolować poziom cukru we krwi, bo w przyszłości taka choroba może się ujawnić.
- Mamy jeszcze cukrzycę typu LADA. To późno ujawniająca się cukrzyca o podłożu autoimmunologicznym u osób dorosłych, najczęściej rozpoznawana u pacjentów powyżej 35. roku życia.
- Mamy cukrzycę monogenową. Ta cukrzyca uwarunkowana jest mutacją pojedynczego genu. Cukrzyca monogenowa stanowi 1–2% wszystkich przypadków cukrzycy. Powstaje w wyniku pojedynczej mutacji. Większość jej form związanych jest z defektem wydzielania insuliny. Najczęstsze spośród nich to cukrzyca MODY (Maturity Onset Diabetes of the Young), mitochondrialna oraz noworodkowa.
- Warto dodać, że jest także cukrzyca wtórna, spowodowana m.in. chorobami trzustki, stosowanymi lekami, itp.
Ile lat żyjesz już z cukrzycą typu 1, jak jest ona u Ciebie leczona?
W tym roku mijają mi 24 lata od diagnozy cukrzycy typu 1. Miałem wtedy 10 lat, był rok 1996. Ostatnio odkryłem, że całkiem możliwe, że jednak występowała u mnie cukrzyca typu 2. Jednak w tamtych latach małe dziecko kwalifikowane było do razu do cukrzycy typu 1. Nie zastanawiano się, który to może być typ.
Moja droga
A jak się okazało, przeglądając dokumenty medyczne z tamtego okresu wyszukałem, że już przed diagnozą obserwowano u mnie podwyższony poziom cukru we krwi. Od 6 roku życia miałem problemy z otyłością i już wtedy leczono mnie na tę chorobę.
Krzywa cukrowa, jak wynika z dokumentacji, wyszła źle. Niestety, nikogo wtedy to nie zaniepokoiło. Od 6 do 10 roku życia cukier niszczył od środka mój organizm.
Cukrzyca typu 1
W końcu w 1996 roku trzustka całkowicie zaprzestała produkcji insuliny. Potwierdza to również fakt, że w moim przypadku, po diagnozie cukrzycy typu 1 nie miałem remisji. Remisja jest to okres zmniejszenia zapotrzebowania na insulinę. Występuje ona kilka miesięcy po rozpoznaniu cukrzycy typu 1 i może trwać nawet pół roku.
To oczywiście moje podejrzenia, bo choć od 24 lat leczę się na cukrzycę typu 1, to już wcześniej chorowałem na dwójkę.
Obecnie leczę cukrzycę typu 1 przy pomocy pompy insulinowej, w której stosuję analog insuliny krótkodziałającej. Korzystam także z systemu ciągłego monitorowania glikemii, co jest dużym ułatwieniem i wielkim osiągnięciem współczesnej diabetologii.
Niestety system ten nie jest refundowany dla osób powyżej 26. roku życia, więc zakup sensorów i innych potrzebnych akcesoriów mocno obciążają nasz domowy budżet.
Kontrola cukrzycy
Kontrola cukrzycy to bywa temat trudny dla pacjentów, ale postarajmy się wyklarować najważniejsze jej zasady.
Przede wszystkim najważniejszy jest element samokontroli i umiejętności zarządzania swoją chorobą.
- Pomiar cukru we krwi jest nieodzowną częścią życia z cukrzycą.
- Kontrolujmy poziom cukru i reagujmy odpowiednio do sytuacji.
- Zwiększajmy i zmniejszajmy dawkę, kiedy jest to potrzebne.
- Pamiętajmy o kontroli lipidów oraz kontroli ciśnienia tętniczego.
- Nie zapominajmy o regularnej aktywności fizycznej – i nie trzeba tutaj zawodowo uprawiać sportu, wystarczy choć trochę ruchu, spacer, rower lub inny rodzaj aktywności dostosowany do naszych możliwości.
- Odżywiajmy się odpowiednio i przestrzegajmy zasad zdrowego żywienia. Unikajmy produktów wysoko przetworzonych i zawierających cukry proste, które szybko podnoszą poziom cukru we krwi.
Która z nich jest najważniejsza dla Ciebie?
Zaakceptować chorobę i nauczyć się z nią żyć na co dzień, bo nic nie wskazuje na to, aby w najbliższej przyszłości stała się ona uleczalna.
Rodzina i cukrzyca
W zeszłym roku IDF w związku z obchodami Światowego Dnia Cukrzycy postanowił, że będzie im towarzyszyło hasło „Rodzina i cukrzyca”, dla Ciebie ma ono dodatkowe znaczenie, dlaczego?
Oprócz tego, że sam choruję na cukrzycę typu 1, na cukrzycę choruje również moja żona. Poznaliśmy się, jak już oboje byliśmy po diagnozie. Zresztą miało to miejsce na jednym z wyjazdów organizowanych w ramach prowadzonego przeze mnie od 19 lat portalu o cukrzycy mojacukrzyca.org.
Naszą miłość poprzedziła długoletnia przyjaźń. Na przeszkodzie nie stanęła odległość, jaka nas dzieliła – Gosia w Gdańsku, ja w Krakowie. Od 8 lat jesteśmy małżeństwem i obecnie wychowujemy trójkę kochanych córeczek – 6 letnią Gabrysię, 4 letnią Tosię i 2 letnią Zosię. A uwierz mi przy takiej gromadce jest co robić (śmiech).
Cukrzyca towarzyszy nam niemal w każdej chwili naszego życia. Wspieramy się i wzajemnie sobie pomagamy. Nawet nasze dzieci są zaangażowane w ten proces – czasami przynoszą nam glukometr lub soczek, gdy poziom cukru spada zbyt nisko. Cukrzyca jest więc z nami przez 24 godziny na dobę, podwójnie.
A jak ważne jest wsparcie rodziny w tej chorobie?
Na cukrzycę choruje cała rodzina. Dobrze jest, aby w domu, w którym jest diabetyk były powszechnie stosowane zasady zdrowego żywienia. Niestety często słyszy się, że gotuje się dwa obiady na jeden dzień – jeden dla rodziny, drugi dla diabetyka. Tak to nie powinno wyglądać. Osoby, które żyją z diabetykiem powinny rozmawiać z chorym i go wspierać.
Rozmowa
Czasami wystarczy tylko chwila rozmowy i możliwość wygadania się na dręczące nas problemy. Ważne jest również, aby domownicy wiedzieli, jak udzielić pomocy diabetykowi na wypadek zbyt niskiego poziomu cukru we krwi.
Szkolenie
Konieczne, wręcz obligatoryjne jest szkolenie z podawania glucagenu, czyli leku, który ratuje życie w przypadku utraty przytomności przez osobę chorą na cukrzycę stosującą insulinę.
Jeżeli jesteśmy partnerem, bądź partnerką chorego na cukrzycę nie bądźmy też zbytnio opiekuńczy – nie pytajmy za często o poziom cukru, nie przypominajmy o chorobie. We wszystkim trzeba zachować umiar i zdrowy rozsądek.
Leczenie cukrzycy typu 1
Przybliż nam proszę, jak wygląda współczesne leczenie cukrzycy typu 1, jakie mamy możliwości?
Jeżeli chodzi o insuliny to do dyspozycji mamy nowoczesne preparaty. Na polskim rynku od marca 2020 roku refundowany jest ultraszybki analog insuliny – preparat, który ma bardzo szybki początek działania, a pacjent nie musi czekać na możliwość zjedzenia posiłku.
Insulina
Oczywiście mamy też szereg analogów krótko i długodziałających, które świetnie sprawdzają się u wielu pacjentów. Decyzja odnośnie leczenia i stosowanych preparató1w musi być jednak podejmowana w porozumieniu z lekarzem i za jego zgodą.
Nowoczesna technologia
W świecie nowoczesnych technologii coraz bardziej powszechne stają się systemy ciągłego monitorowania glikemii i systemy typu flash. Dotychczas pacjent sprawdzał poziom cukru we krwi od kilku do kilkunastu razy na dobę. Jednak wiązało się to każdorazowo z nakłuciem opuszka palca, naniesieniem kropli krwi na pasek i pomiaru glukometrem.
Systemy monitorowania cukrzycy typu 1
Teraz, dzięki tym systemom, poziom cukru może być monitorowany przez całą dobę – użytkownik odczytuje poziom cukru na ekranie pompy insulinowej, na ekranie smartfona lub nawet na smartwatchach. Jest to przyszłość leczenia cukrzycy, która realizuje się na naszych oczach.
Towarzystwa naukowe coraz więcej mówią o „czasie w zakresie docelowym”, który obecnie wynosi od 70 do 180 mg/dL. Ważne jest, aby pacjent w tym zakresie przebywał przez co najmniej 70% doby.
Poziomy cukrów powyżej 250 mg/dL nie stanowiły więcej niż 5% czasu, a odsetek odczytów poniżej 54 mg/dL wynosił mniej niż 1% doby. Dotyczy to zarówno cukrzycy typu 1, jak i 2.
Cukrzyca typu 1 po 26. r.ż.
Czy w Polsce wszyscy macie równy do nich dostęp, co wymaga zmian?
Niestety nie. Przede wszystkim jest problem z dostępem do pomp insulinowych dla osób z cukrzycą typu 1 po 26. roku życia. Osoby te nie mogą liczyć na żadną refundację jeżeli chodzi o zakup takiego urządzenia, a jest to koszt od kilku do kilkunastu tysięcy złotych.
Brak refundacji
Pacjenci do 26. roku życia mają refundowany w całości osprzęt do pomp insulinowych, jednak już po 26. roku życia refundowane jest 70% kwoty, a pacjent dopłaca 30%. Problem jest również z dostępem do refundowanych systemów ciągłego monitoringu glikemii i monitoringu glikemii typu flash. 1
Osoby do 26. roku życia otrzymują od niedawna częściową refundację na ten sprzęt. Jednak granica wieku 26 lat powoduje, że gdy ją przekraczamy całość kwoty za taki monitoring musimy wyłożyć z własnej kieszeni.
SARS-Cov-2 i cukrzyca
Jurku i mam do Ciebie ostatnie pytanie związane już z koronawirusem. Cukrzyca jako choroba przewlekła została zidentyfikowana jako czynnik zwiększający ryzyko. Co warto przekazać pacjentom?
Jeszcze trzy tygodnie temu było mało informacji o cukrzycy w kontekście koronawir1usa SARS-Cov-2 i wywoływanej przez niego choroby COVID-19. Dzisiaj wiemy już nieco więcej.
W ostatnich dniach Polskie Towarzystwo Diabetologiczne wystosowało informację na ten temat. Środki ostrożności stosowane przez pacjentów z cukrzycą są identyczne, jak w przypadku pozostałych osób.
Z tej informacji płyną dwie zasadnicze kwestie:
- chorzy na cukrzycę nie mają większego prawdopodobieństwa zachorowania na COVID-19 niż osoby w populacji ogólnej
- oraz to, że chorzy na cukrzycę posiadają większe prawdopodobieństwo rozwoju ciężkich powikłań COVID-19.
Jeśli cukrzyca jest dobrze kontrolowana, ryzyko rozwoju ciężkiej postaci zakażenia COVID-19 jest podobne do tego, które obserwujemy w populacji ogólnej.
Wszelkie informacje na ten temat można znaleźć na oficjalnej stronie Towarzystwa www.cukrzyca.info.pl Również na portalu mojacukrzyca.org gromadzimy informacje na temat koronawirusa w kontekście cukrzycy.
